شناسایی گوهر اساساً یک فرآیند حذف یا کنار گذاشتن است. گوهر سنگهای با رنگ مشابه دستخوش آزمایش بصری غیر مخرب میشوند .تا اینکه تنها یک امکان شناسایی باقی بماند. هر آزمایش تنها، یک دلالتکننده است. به عنوان مثال، وزن مخصوص یاقوت 4.00، شیشه 3.15-4.20 و کوبیک زیرکون 5.6-5.9 میباشد. بنابراین به راحتی میتوان تفاوت میان کوبیک زیرکون و دو مورد مذکور را گفت، اگر چه همپوشانی بین شیشه و یاقوت وجود دارد.
و با تمامی مواد طبیعی موجود در آنها، هیچ یک از دو گوهر یکسان نمیباشند. پیرامون زمینشناسی که آنها تحت تأثیر کلی به وجود آمدهاند بهطوریکه با اصول اولیه میتوانند شناسایی شوند، حضور ناخالصی شیمیایی، و جایگزینی در امتداد آن و عیوب ساختاری “خاص ها” را به وجود میآورند.
فهرست مطالب صفحه
شناسایی گوهر از طریق ضریب شکست
یک آزمون برای تعیین هویت گوهر اندازهگیری انکسار نور در گوهر میباشد. هر ماده دارای یک زاویهٔ حساس میباشد که بالای آن نقطه را نور به داخل منعکس میگردد. این را میتوان اندازهگیری کرده و برای تعیین هویت گوهر استفاده نمود. بهطور کلی این به وسیلهٔ رفراکتومتر اندازهگیری میشود، همچنین میتوان از یک میکروسکوپ برای اندازهگیری استفاده کرد.
شناسایی از طریق وزن مخصوص
وزن مخصوص به عنوان تراکم نسبی شناخته میشود، بسته به ترکیبات شیمیایی و نوع ساختار کریستالی تغییر میکند. مایعات سنگین با وزن مخصوص معین برای تست گوهر سنگها استفاده میشود.
وزن مخصوص با مقایسهٔ وزن گوهر در هوا با وزن گوهر معلق در آب اندازهگیری میشود.
شناسایی گوهر از طریق طیف نما
این روش یک اصل مشابهی را برای چگونگی کار یک منشور در جداسازی نور سفید به طیفهای رنگی آن استفاده میکند. طیف نمای گوهرشناسی برای تجزیهٔ جذب انتخابی نور در مادهٔ گوهر بکار گرفته میشود. اساسا، زمانی که نور از محیطی به محیط دیگر عبور میکند، خم میشود. نور آبی بیشتر از نور قرمز خم میشود. میزان انحراف نور بسته به مادهٔ گوهر است. عواملل رنگ یا کروموفورها خمها را در طیف نما یا اسپکتروسکوپ نشان میدهند و عنصری را که در رنگ گوهر دخیل است را مشخص میکنند.
گوهرشناسی در ایران(گذشته)
تاریخ دقیق گوهرشناسی در ایران مشخص نیست . ولی از آنجایی که ایران خواستگاه سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی خاصی مثل فیروزه نیشابور و یا عقیق خراسانی بوده و همچنین در دورانهایی سازندگان رکاب اتگشتر با سبک خاص آن دوره فعالیت داشتهاند، میتوان گفت که ایران یکی از کشورهای با قدمت و با سابقه طولانی در زمینه گوهرشناسی میباشد.
گوهرشناسی در ایران پس از اسلام
در روایات و احادیث بسیاری در مورد خواص سنگهای قیمتی مانند عقیق، یاقوت، زمرد، فیروزه و … صحبت شدهاست. در ایران پس از اسلام نیز توجه به این سنگها بیشتر شده و با توجه به وجود معادن فیروزه و عقیق در ایران ،این دو سنگ در ایران بیشتر مورد توجه قرار گرفتهاست. از آنجایی که در زمانهای گذشته امکان ساخت سنگهای قیمتی مصنوعی (سنتاتیک)
وجود نداشته، گوهرشناسی در گذشته فقط به صورت نامگذاری بر روی گوهرهای جدید که اکثراً از خانواده عقیق بودند انجام میگرفت . به عنوان مثال عقیق شجر، عقیق سلیمانی، عقیق بابا قوری و … .
گوهرشناسی در ایران (حال)
در حال حاضر در آزمایشگاههای کشورهای مختلف مانند تایلند، روسیه، ژاپن، آمریکا و برخی از کشورهای اروپایی، گوهرهای مصنوعی مانند یاقوت، زمرد، الکساندریت، اسپینل، اپال، کوارتز و الماس تولید میشود که برای تشخیص آنها از معادلهای طبیعی نیاز به دانش و تجربه گوهرشناسی و امکانات آزمایشگاهی ویژه ای هست. در ایران نیز موسسات گوهرشناسی زیادی شروع به فعالیت کردند که متأسفانه به دلیل نبود نظارت و نبود مرکز دولتی ویژه ای برای تشخیص صلاحیت آنها، به سرعت قارچ گونه ای بدون استانداردهای لازم در حال گسترش هستند. مراکزی که گاهی حتی با دانش اندک و امکانات ناقص برای الماس رنگی نیز شناسنامه صادر میکنند. در حال حاضر تعداد موسساتی که به صورت علمی بسیار اندک و انگشت شمار میباشد. همچنین به دلیل تحریمهای ایران، هیچ انستیتوی گوهرشناسی بینالمللی (که نمایندگی انستیتوهای بزرگ دنیا باشد) در ایران وجود ندارد.
به روز ترین و جذاب ترین مطالب جواهرات را در لئوپارد دنبال کنید.